Trong bối cảnh BANI đầy biến động, tinh thần khởi nghiệp chính là động lực cho sự bứt phá và đổi mới trong cách các cá nhân, tổ chức kiến tạo giá trị. Đó là khát vọng vươn lên, là nguồn khơi dậy sáng tạo và là sức mạnh hun đúc ý chí vượt qua thử thách. Từ những tập đoàn công nghệ toàn cầu đến các mô hình kinh doanh bắt đầu từ con số không, tinh thần ấy đang hình thành một thế hệ doanh nhân tiên phong đầy bản lĩnh, linh hoạt và sẵn sàng thích ứng để kiến tạo sự khác biệt.
Tinh thần khởi nghiệp là gì?
Tinh thần khởi nghiệp (Entrepreneurship) hay tinh thần doanh nhân khởi nghiệp là tập hợp những giá trị, thái độ và hành vi thể hiện khát vọng kiến tạo, dám chấp nhận rủi ro và chủ động tìm kiếm cơ hội để tạo dựng giá trị mới cho xã hội và thị trường. Ở góc độ tổ chức, tinh thần này là động lực chính trong việc tăng trưởng và sự trường tồn của doanh nghiệp.
“Tinh thần khởi nghiệp là luôn tìm kiếm sự thay đổi, phản ứng với nó và khai thác nó như một cơ hội”- Peter F. Drucker (trích sách “Đổi mới và khởi nghiệp”). Theo đó, tinh thần khởi nghiệp không chỉ là việc thành lập mới mà còn gắn liền với việc nuôi dưỡng khả năng đổi mới liên tục trong các mô hình tổ chức hiện hữu.
Tại Việt Nam, tinh thần khởi nghiệp đã trở thành xu hướng xã hội rõ nét hơn trong một thập kỷ qua. Các chương trình hỗ trợ khởi nghiệp quốc gia, sự xuất hiện của quỹ đầu tư mạo hiểm và hệ sinh thái Startup ngày càng phát triển đã biến tinh thần khởi nghiệp trở thành một yếu tố văn hóa trong cộng đồng doanh nhân trẻ. Điều này không chỉ tạo động lực cho cá nhân mà còn góp phần định hình tư duy phát triển bền vững cho doanh nghiệp và nền kinh tế nói chúng.
Tinh thần khởi nghiệp là ngọn lửa đổi mới, giúp lãnh đạo bứt phá và giữ vững vị thế trong biến động
Những đặc điểm của tinh thần khởi nghiệp
- Tư duy đổi mới và sáng tạo
- Tinh thần dám nghĩ - dám làm
- Khả năng chấp nhận và quản trị rủi ro
- Kiên trì và bền bỉ trước khó khăn
- Tư duy học hỏi liên tục
- Tư duy hướng đến giải pháp và giá trị
Đặc điểm của tinh thần khởi nghiệp là khả năng nhìn thấy cơ hội trong sự bất định, duy trì động lực sáng tạo và chấp nhận thử thách như một phần tất yếu trên hành trình kinh doanh.
Tư duy đổi mới và sáng tạo
Khi doanh nghiệp đã đạt mức ổn định, quán tính vận hành dễ khiến tư duy đổi mới bị mài mòn. Tinh thần khởi nghiệp giúp các lãnh đạo nhìn lại thị trường dưới lăng kính sáng tạo: đặt câu hỏi khác đi, khai phá công nghệ mới hay định hình mô hình kinh doanh mang tính đột phá. Trong thời đại số, điều này có thể được thể hiện qua việc ứng dụng dữ liệu, trí tuệ nhân tạo hay kinh tế xanh để tái tạo giá trị cho khách hàng, đồng thời mở ra hướng phát triển bền vững hơn cho doanh nghiệp.
Tinh thần dám nghĩ - dám làm
Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, chần chừ đồng nghĩa với bỏ lỡ cơ hội. Người dẫn dắt tổ chức cần nuôi dưỡng sự táo bạo để thử nghiệm và hành động nhanh, ngay cả khi thông tin chưa đầy đủ. Điểm khác biệt không nằm ở mạo hiểm liều lĩnh, mà ở khả năng biến “rủi ro có tính toán” thành bước đi chiến lược, qua đó mở ra thị trường, sản phẩm hay cách thức quản trị mới.
Khả năng chấp nhận và quản trị rủi ro
Trong hành trình phát triển, bất kỳ doanh nghiệp nào cũng sẽ đối mặt với rủi ro, đặc biệt là khi theo đuổi những bước tiến đột phá. Tinh thần khởi nghiệp là cách tiếp thêm động lực để tăng khả năng chấp nhận rủi ro, chuẩn bị nguồn lực dự phòng và thiết kế hệ thống quản trị tài chính – pháp lý linh hoạt. Qua đó, dễ dàng thích nghi và phục hồi nhanh chóng khi biến động xảy ra.
Kiên trì và bền bỉ trước khó khăn
Sự bão hòa hay suy giảm tăng trưởng là thách thức tự nhiên đối với một công ty trưởng thành. Tinh thần khởi nghiệp giúp lãnh đạo không coi khó khăn là điểm kết thúc, mà là cơ hội để tái cấu trúc và tìm con đường mới. Kiên trì ở đây không phải là giữ khư khư lối cũ, mà là sự bền bỉ gắn với khả năng điều chỉnh chiến lược đúng lúc, giúp tổ chức duy trì sức bật trong dài hạn.
Tư duy học hỏi liên tục
Một doanh nghiệp ổn định dễ mắc “căn bệnh kinh nghiệm”, tin rằng những gì đã hiệu quả sẽ luôn hiệu quả. Tinh thần khởi nghiệp nhắc lãnh đạo duy trì thái độ học hỏi không ngừng: cập nhật xu hướng, quan sát các ngành khác, thử nghiệm công nghệ mới và lắng nghe đội ngũ trẻ. Khi lãnh đạo học hỏi, toàn bộ tổ chức cũng sẽ hình thành văn hóa học tập, nơi đổi mới trở thành thói quen thay vì phong trào nhất thời.
Tư duy hướng đến giải pháp và giá trị
Trong giai đoạn bão hòa, việc chỉ tập trung vào doanh thu hay lợi nhuận ngắn hạn thường không đủ để tạo đột phá. Tinh thần khởi nghiệp hướng lãnh đạo trở lại với câu hỏi cốt lõi: “Giải pháp này giải quyết vấn đề gì? Mang lại giá trị gì cho khách hàng và xã hội?” Khi đặt trọng tâm vào giải pháp và giá trị, doanh nghiệp không chỉ duy trì tăng trưởng mà còn xây dựng được niềm tin lâu dài với thị trường và đối tác.
Tinh thần khởi nghiệp đặc trưng bởi sự quyết đoán, sáng tạo, linh hoạt và dám chấp nhận rủi ro
Vai trò và ý nghĩa của tinh thần khởi nghiệp
Đối với cá nhân
Khi doanh nghiệp đi vào quỹ đạo, lãnh đạo thường dễ rơi vào trạng thái quen thuộc, ít còn cảm giác hứng khởi ban đầu. Tinh thần khởi nghiệp lúc này giúp họ tái khám phá năng lực bản thân, rèn luyện sự quyết đoán trong bối cảnh nhiều áp lực, đồng thời duy trì tinh thần học hỏi thay vì an phận.
Việc khơi lại tinh thần khởi nghiệp cũng gắn liền với niềm đam mê và động lực cá nhân. Khi tìm được ý nghĩa mới trong hành trình dẫn dắt, lãnh đạo sẽ thấy sự gắn kết chặt chẽ hơn giữa công sức và thành quả, từ đó lấy lại sự tự tin và cảm giác đang thực sự tạo ra giá trị.
Đối với doanh nghiệp
Khi tinh thần khởi nghiệp hiện diện trong doanh nghiệp, tổ chức đó thường có xu hướng đổi mới mạnh mẽ. Thay vì bám vào quỹ đạo quen thuộc, họ tìm cách cải tiến sản phẩm, dịch vụ và mô hình vận hành để đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của khách hàng.
Điều này cũng lan tỏa đến đội ngũ nhân sự. Nhân viên được khuyến khích sáng tạo, chủ động đóng góp ý tưởng và chịu trách nhiệm cho phần việc của mình. Văn hóa này tạo nên sự gắn bó, bởi mỗi người đều cảm thấy vai trò của mình có ý nghĩa trong sự phát triển chung.
Ngoài ra, tinh thần khởi nghiệp giúp doanh nghiệp duy trì sự linh hoạt trước biến động. Khi thị trường thay đổi, những tổ chức quen với thử nghiệm và đổi mới thường phản ứng nhanh hơn, từ đó giữ được vị thế ổn định lâu dài.
Đối với xã hội và nền kinh tế
Tinh thần khởi nghiệp tạo ra một dòng chảy đổi mới trong xã hội. Các dự án khởi nghiệp thường xuất phát từ việc nhận ra một vấn đề tồn tại và đưa ra giải pháp mới, nhờ vậy cộng đồng có thêm nhiều lựa chọn và chất lượng cuộc sống dần được cải thiện.
Ở phương diện kinh tế, khởi nghiệp góp phần tạo ra nguồn tăng trưởng mới. Doanh nghiệp mới ra đời thường gắn liền với sản phẩm, dịch vụ và thị trường mới. Sự xuất hiện của họ kích thích cạnh tranh, thu hút đầu tư và tạo thêm nguồn thu cho ngân sách. Đồng thời, tạo thêm nhiều việc làm, nuôi dưỡng một xã hội năng động, sẵn sàng theo đuổi ý tưởng và thử thách để bứt phá.
Tinh thần khởi nghiệp giữ vai trò khơi dậy sự đổi mới, tạo động lực bứt phá và duy trì lợi thế cạnh tranh
Cách rèn luyện và duy trì tinh thần khởi nghiệp
- Rèn luyện tư duy sáng tạo
- Xây dựng khả năng quản trị rủi ro
- Tìm kiếm và kết nối với cộng đồng khởi nghiệp
- Không ngừng học hỏi và thích nghi với thay đổi
- Giữ vững đam mê và kiên trì theo đuổi mục tiêu
- Đối mặt thử thách, tìm kiếm cảm hứng
- Liên tục học hỏi, nâng cấp từ thất bại
Tinh thần khởi nghiệp sẽ được duy trì tốt hơn nếu nó trở thành nếp văn hóa chung. Khi đội ngũ được khuyến khích dám nghĩ, dám thử, doanh nghiệp vẫn giữ được sự linh hoạt và sức sống như giai đoạn ban đầu.
Rèn luyện tư duy sáng tạo
Những giả định quen thuộc về sản phẩm, khách hàng hay mô hình kinh doanh đôi khi lại là rào cản lớn nhất. Việc thường xuyên đặt câu hỏi “nếu thay đổi góc nhìn thì sao?” giúp khơi lại khả năng sáng tạo đã từng là nền tảng khi doanh nghiệp khởi đầu.
Nguồn cảm hứng cho sáng tạo có thể đến từ việc quan sát các ngành khác, trải nghiệm vai trò của khách hàng, hoặc để nhân viên trực tiếp đề xuất ý tưởng. Khi sáng tạo không còn chỉ là trách nhiệm của cấp trên, toàn bộ tổ chức sẽ trở thành động lực đổi mới.
Xây dựng khả năng quản trị rủi ro
Một công ty vận hành lâu năm dễ chọn cách đi an toàn, nhưng an toàn quá lâu lại làm chậm tốc độ phát triển. Đặt mình vào những thử nghiệm có kiểm soát sẽ giúp giữ được sự linh hoạt cần thiết.
Quản trị rủi ro nghĩa là dám chấp nhận một mức tổn thất nhất định, nhưng luôn có kịch bản ứng phó. Khi rủi ro được nhìn nhận như một phần tự nhiên của quá trình phát triển, doanh nghiệp không bị co cụm mà vẫn mở lối cho đổi mới.
Tìm kiếm và kết nối với cộng đồng khởi nghiệp
Sự sôi động của các startup mang đến nhiều góc nhìn mới về cách tiếp cận thị trường. Tham gia vào những cộng đồng này là cơ hội để học hỏi tốc độ, sự táo bạo và tinh thần dấn thân. Không chỉ dừng ở trao đổi kinh nghiệm, sự kết nối này còn mở ra khả năng hợp tác. Một doanh nghiệp có nền tảng vững chắc khi bắt tay cùng startup linh hoạt sẽ tạo ra sức bật mà cả hai bên khó đạt được nếu đi riêng.
Không ngừng học hỏi và thích nghi với thay đổi
Trong một môi trường liên tục biến động, việc đứng yên đồng nghĩa với tụt lại. Học hỏi thường xuyên giúp lãnh đạo nhìn rõ xu hướng mới, công nghệ mới và hành vi khách hàng đang dịch chuyển thế nào. Thích nghi không có nghĩa là chạy theo mọi xu hướng, mà là biết chọn ra những điều phù hợp để đưa vào chiến lược. Cách chọn lọc này giữ cho doanh nghiệp vừa đổi mới, vừa duy trì bản sắc riêng.
Giữ vững đam mê và kiên trì theo đuổi mục tiêu
Áp lực quản trị nhiều năm dễ làm lu mờ niềm hứng khởi thuở đầu. Khi tìm lại lý do khởi nguồn, lãnh đạo sẽ khôi phục được cảm giác ý nghĩa trong hành trình dẫn dắt. Kiên trì không phải là giữ nguyên cách làm, mà là bền bỉ với mục tiêu dù cần thay đổi lộ trình. Sự kết hợp giữa đam mê và linh hoạt chính là động lực đưa tổ chức vượt qua giai đoạn chững lại.
Đối mặt thử thách, tìm kiếm cảm hứng
Khó khăn thị trường, sự cạnh tranh hay khủng hoảng nội bộ đều có thể trở thành điểm dừng nếu thiếu tinh thần khởi nghiệp. Khi coi thử thách như một phép thử, doanh nghiệp sẽ giữ được tâm thế tiến lên. Nguồn cảm hứng có thể bắt đầu từ những tín hiệu nhỏ: một khách hàng trung thành, một dự án thành công bất ngờ hay thậm chí là một thất bại được phân tích đúng cách. Điều quan trọng là biến cảm hứng thành nhiên liệu cho cả tập thể.
Liên tục học hỏi, nâng cấp từ thất bại
Một cú vấp ngã ở giai đoạn trưởng thành thường đắt giá, nhưng chính vì thế mà nó chứa nhiều dữ liệu quan trọng. Nếu nhìn lại một cách nghiêm túc, doanh nghiệp sẽ phát hiện những điểm yếu chưa từng được thấy trong giai đoạn tăng trưởng nhanh. Thất bại khi được phân tích thẳng thắn và công khai sẽ trở thành chất liệu cho cải tiến. Khi văn hóa này được duy trì, tổ chức giữ được sự dẻo dai và khả năng tái tạo như những ngày khởi nghiệp đầu tiên.
Rèn luyện tinh thần khởi nghiệp bằng học hỏi, dám thử thách, đổi mới và kiên trì với mục tiêu
Không phải mọi cá nhân, tổ chức đều giữ được tinh thần khởi nghiệp trong suốt chặng đường phát triển doanh nghiệp. Có người đánh mất nó khi vận hành đi vào guồng máy ổn định, có người nhầm lẫn nó với sự liều lĩnh. Trên thực tế, tinh thần ấy nằm ở cách người ta nhìn nhận rủi ro, điều chỉnh hành vi trước thay đổi, và ra quyết định khi chưa có đầy đủ thông tin. Nếu được rèn luyện một cách đều đặn, tinh thần khởi nghiệp trở thành năng lực cốt lõi giúp doanh nhân thích nghi nhanh, xoay chuyển chiến lược đúng lúc và không bị đánh gục bởi biến động nhất thời.
