Những sự kiện tác động lớn nhất tới kinh tế Việt Nam năm qua có thể gói gọn trong 3 vấn đề: FTA, Mỹ và Trung Quốc. Trong đó, 2015 có thể coi là năm "bội thu" các Hiệp định tự do thương mại của Việt Nam.
1. Hoàn tất đàm phán hiệp định thế kỷ - TPP
Sau nỗ lực suốt 5 năm đàm phán, vào đầu tháng 10/2015, 12 nước TPP đã có tiếng nói chung. Đối với Việt Nam, một đất nước có GDP vào loại thấp nhất so với các thành viên còn lại, TPP vừa mở ra một cơ hội, đồng thời cũng là thách thức lớn.
Theo các chuyên gia kinh tế, trong điều kiện các yếu tố khác đều thuận lợi, TPP có thể giúp GDP Việt Nam tăng thêm 23,5 tỷ USD vào năm 2020 và 33,5 tỷ USD vào năm 2025.
Đối với xuất khẩu và đầu tư, sẽ phát triển theo hướng đẩy mạnh xuất khẩu sang các nước thành viên khi thuế quan dần giảm về 0%, thu hút đầu tư vốn ngoại vào thị trường Việt Nam tăng cao.
2. Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và EU - EVFTA
Ngày 2/12 vừa qua, Việt Nam và EU chính thức kết thúc đàm phán Hiệp định Thương mại tự do.
Các tác động tích cực của EVFTA bao gồm: Mở rộng hơn nữa thị trường cho hàng xuất khẩu, đặc biệt là những sản phẩm mà hai bên có thế mạnh như dệt may, giày dép, nông thủy sản, đồ gỗ của Việt Nam và máy móc, thiết bị, ô tô, xe máy, đồ uống có cồn, một số loại nông sản của EU. Việt Nam và EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với hơn 99% số dòng thuế. Đây có thể coi là mức cam kết cao nhất mà Việt Nam đạt được trong các Hiệp định FTA đã được ký kết cho tới nay. So với TPP, hưởng lợi của Việt Nam từ EVFTA cũng không hề thua kém.
Quan trọng hơn, EVFTA đã tính toán tới lợi thế cạnh tranh của Việt Nam với các quốc gia EU. Điều này được thể hiện qua các mặt hàng trao đổi giữa các quốc gia, đẩy mạnh xuất khẩu những mặt hàng Việt Nam có ưu thế.
3. FTA Việt Nam - Liên minh Á Âu
Tối ngày 29/5, tại Kazakhsatn, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã thay mặt Chính phủ Việt Nam chính thức ký bản hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Việt Nam và các nước thành viên Liên minh Kinh tế Á - Âu (EEU), gồm Nga, Armenia, Belarus, Kazakhstan và Kyrgyzstan.
Về tổng thể, hai bên dự kiến sẽ dành cho nhau mức mở cửa thị trường hàng hóa chiếm vào khoảng 90% số dòng thuế, tương đương vào khoảng trên 90% kim ngạch thương mại song phương.
Theo đánh giá bước đầu của Liên minh, sau khi hiệp định có hiệu lực, kim ngạch xuất nhập khẩu hai bên sẽ đạt 10 - 12 tỷ USD vào năm 2020 (năm 2014 đạt khoảng 4 tỷ USD).
Trong giai đoạn tới, khi thực hiện hiệp định EEUV-FTA, phía Liên minh xóa bỏ thuế ngay đối với nhiều nhóm mặt hàng xuất khẩu chủ lực có kim ngạch lớn của Việt Nam sang Liên minh như dệt may, giày dép, nông sản, thủy sản, hàng điện tử…
4. Trung Quốc phá giá đồng nhân dân tệ
Hôm 11/8, Trung Quốc đã chính thức tuyên bố phá giá nhân dân tệ 1,9%. Chỉ trong vòng 3 ngày, đồng NDT đã giảm 4,6 % so với đồng USD. Sau nhiều lần tăng giảm liên tiếp, vào sáng 14/12, Ngân hàng Trung ương Trung Quốc một lần nữa phá giá đồng Nhân dân tệ. Theo đó, một đô la Mỹ giờ đổi được 6,4495 NDT.
Thực tế làn sóng phá giá đồng tiền của mình đã diễn ra tại rất nhiều các quốc gia trong khu vực trong năm nay. Lần lượt Philippine, Indonesia,... đều phá giá rất mạnh đồng tiền. Việc Trung Quốc phá giá liên tiếp đồng Nhân dân tệ (NDT) sẽ tác động trực tiếp tới kinh tế Việt Nam, đặc biệt là vấn đề xuất khẩu.
5. Nới room cho nhà đầu tư ngoại
Chính phủ vừa ban hành Nghị định 60/2015 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 58/2012. Nghị định 60 không giới hạn tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài. Chứng khoán SSI là công ty đầu tiên nới room ngoại lên 100% vào đầu tháng 9 năm nay.
Tuy nhiên, sự hồ hởi của SSI không tạo thành trào lưu. Hầu hết các công ty trên sàn vẫn đang chờ hướng dẫn cụ thể trước khi quyết định nới room cho khối ngoại.
6. Giá dầu lao dốc không phanh
Nếu đầu năm 2015, giá dầu còn neo ở ngưỡng khoảng 60 USD/thùng thì vào những ngày cuối năm, giá dầu đã “rớt” xuống gần mức thấp kỷ lục của năm 2008, giao dịch quanh mốc dưới 40 USD/thùng và đang làm dấy lên những lo ngại có thể rơi về mức 20USD/thùng.
Việc giá dầu giảm liên tục trong khi các quốc gia cam kết không giảm sản lượng đang khiến các nước xuất khẩu dầu gặp nhiều khó khăn, trong đó có Việt Nam.
Một chuyên gia kinh tế đã nhận định, nếu giá dầu tiếp tục giảm sâu sẽ có những tác động tiêu cực đến nền kinh tế Việt Nam và có thể làm giảm 2 điểm phần trăm tăng trưởng GDP năm 2016. Tuy nhiên, với việc đóng góp từ xuất khẩu dầu giảm từ 20% GDP xuống chỉ còn 6,7% như Chính phủ thông báo, tác động sẽ không quá nghiêm trọng.
7. Thành lập Cộng đồng kinh tế ASEAN - AEC
Theo tiến trình hội nhập, chỉ còn hơn 2 tuần nữa là Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) sẽ chính thức hình thành (ngày 1/1/2016).
Trong số các FTA thì sự cắt giảm thuế quan trong Cộng đồng kinh tế ASEAN là cao nhất hiện nay, cao hơn cả so với TPP và các FTA khác. Về tự do hàng hóa và dịch vụ thì sự cam kết trong AEC cũng cao nhất.
Cơ hội cho doanh nghiệp khi AEC hình thành đó là mở ra nhiều thị trường cho doanh nghiệp, tạo khí thế và động lực mới cho doanh nghiệp…
8. Fed tăng lãi suất
Sau cuộc họp kéo dài 2 ngày, rạng sáng 17/12 (theo giờ Việt Nam) Ủy ban thị trường mở (FOMC) đã nhất trí nâng lãi suất lần đầu tiên trong gần 1 thập kỷ, từ mức 0 – 0,25% lên 0,25 – 0,5%. FOMC cũng dự báo đến cuối năm 2016, lãi suất sẽ ở mức khoảng 1,375%.
Việc Fed nâng lãi suất đồng USD lên cũng đã được các chuyên gia trong nước dự báo từ khá lâu và cho rằng nó sẽ gây áp lực lên tỷ giá USD tại Việt Nam. Hiện tại, tỉ giá đồng USD/VND đã kịch trần. Nếu áp lực tiếp tục lớn, NHNN sẽ buộc phải tiến hành nới biên độ.
Mặt trái của việc đồng USD mạnh lên là lòng tin của người dân vào VND có thể bị lung lay và nó có thể tác động tới lạm phát vì hàng nhập khẩu có thể phải trả một lượng tiền đồng lớn hơn, nợ công cũng tăng lên nếu tính bằng tiền đồng.
(Theo Trí Thức Trẻ)
Chương trình “Executive MBA in LEADERSHIP” (khóa 2016-2017)
“một bảo chứng cho năng lực lãnh đạo trong môi trường kinh doanh toàn cầu”
